Klik op de kaart om door te gaan of kies voor:
Nebenbahnen
(achtergrond en geschiedenis)
Uitleg
Via het aanklikken van gebieden op de kaart van Duitsland (hierboven)
'zoomt' u als het ware dieper Duitsland in.
Let op: alleen een aantal lijnen in Beieren
(Zuid-Duitsland) is gereed.
Klik hier voor dit overzicht.
September 2005.
Momentopnamen - inleiding
Direct door naar het overzicht klik hier.
De rubriek Momentopnamen toont spoorse situaties uit een ver en recent verleden, in Nederland, maar in hoofdzaak in Duitsland. Het zijn de foto's, die verbazen, ontluisteren of aangenaam verrassen. Wie de foto's en teksten in deze rubriek op zijn juiste waarde wil schatten, nodigen we graag uit onderstaande toelichting te lezen.
De achtergrond
Al sinds eind jaren vijftig begonnen de Duitse
spoorwegen (DB) vooral lokaalspoorwegen, Nebenbahnen, op wat grotere
schaal op te heffen. Sindsdien moesten de reizigersdiensten op vele duizenden
kilometers spoor het veld ruimen. Met weinig inspiratie, nog minder creativiteit
en het laagst denkbare ambitieniveau bezagen de spoorwegen hun eigen net
van lokaalspoortjes. Het zou enorme investeringen vergen om de lijnen
op te waarderen, zo was de gedachte, dus werd er al op voorhand van afgezien.
De bus was het betere vervoermiddel, als de klant al niet was overgestapt
op de auto... De DB hielp zo nodig een handje mee om de eigen lijnen onaantrekkelijk
te maken.
Duitsland is een ware 'Fundgrube' voor liefhebbers
die op zoek zijn naar spoorse restanten, zoals hier in het Beierse Woud,
een opname van het in 2004 opgebroken stuk Eging am See - Hengersberg
(ooit deel uitmakend van de lijn Kalteneck - Hengersberg - Deggendorf)
in juli 2005. Foto: Oege Kleijne.
Parallelritten met bussen
Na de staking van menig reizigersdienst
- vaak afgedwongen door slechte dienstregelingen en parallelritten met
bussen die door de DB zelf waren ingelegd - kwam vaak ook het goederenvervoer
in het gedrang. Nu moesten de kosten voor het onderhoud van de infrastructuur
geheel gedekt worden met de inkomsten van de goederentreinen. Op veel
lijnen schrapte de DB het goederenverkeer en niet zelden volgde de opbraak.
Het bijkomende gevolg: door het wegvallen van het goederenvervoer op de
ene lijn, verminderde ook het transport op een andere spoorverbinding.
Hierdoor kwam het vervoer op die andere lijn ook in de gevarenzone of
leidde ook daar tot sluiting.
Mora C
Na de verzelfstandiging van de Duitse staatsspoorwegen en de oprichting
van een aparte onderneming voor het goederenvervoer (Railion) werden alle
bestaande goederenvervoeren tegen het licht gehouden. Deze operatie -
'Mora C' (Marktorientiertes Angebot Cargo - let op het eufemisme), betekende
de nekslag voor veel Nebenbahnen waarop alleen nog goederen vervoerd werden.
De inmiddels op beperkte schaal opererende, concurrerende, particuliere
spoorwegmaatschappijen waren nog te klein om al dit vervoer snel over
te nemen.
Soms worden spoorlijnen, na decennia lange rust, weer in gebruik genomen,
zoals de lijn Enschede - Gronau. Met een hogere frequentie, beter gesitueerde
haltes en modern materieel. Nog even terugblikkend: de laatste trein met
stel DB-624.672-2 (voorste motorwagen) van Enschede naar Gronau in Enschede
op 26 september 1981. Foto: Oege Kleijne.
Nieuw leven
Sinds de tweede helft van de jaren negentig van de vorige eeuw zijn verschillende
Nebenbahnen aan een tweede leven begonnen. Deze oude lijntjes kregen een
opknapbeurt, de baanvaksnelheden gingen omhoog, haltes werden verplaatst
(dichterbij stadscentra en scholengemeenschappen) en bussen gingen op
treinen aansluiten. De successen van deze gereactiveerde lijnen zijn in
de regel opvallend. Alleen het vaak bescheiden goederenvervoer keerde
meestal niet terug op het oude niveau.
Toch tonen de vele private initiatieven aan, dat frequente treindiensten
en modern materieel, nette stationnetjes met parkeerplaatsen ook een Nebenbahn
een tweede leven kunnen geven.
In deze rubriek de beide kanten van de geschiedenis met veel foto's en
relatief weinig tekst. Met lijntjes die geen tweede kans kregen en Nebenbahnen
die vol trots hun belangrijke maatschappelijke functie met hernieuwd elan
vervullen.
Oege Kleijne